Đội xung kích phòng, chống thiên tai cấp xã có mặt, hỗ trợ người dân kịp thời, hiệu quả khi thiên tai sạt lở bờ sông xảy ra ở xã Hòa Ninh, huyện Long Hồ vào năm 2022

Chú trọng nâng cao nhận thức cộng đồng về PCTT

Cộng đồng dân cư trong tỉnh rất đa dạng, làm sao để mọi người hiểu biết tốt nhất về thiên tai, PCTT, từ đó có ý thức tự bảo vệ mình và có trách nhiệm cùng cộng đồng trong PCTT là vấn đề khó. Do vậy, công tác nâng cao nhận thức cộng đồng, quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên được các cấp, các ngành và địa phương trong tỉnh quan tâm.

Trong những năm qua, thực hiện Quyết định số 1002/QĐ-TTg ngày 13/7/2009 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án nâng cao nhận thức cộng đồng và quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng, UBND tỉnh đã 3 lần ban hành kế hoạch thực hiện đề án này trên địa bàn tỉnh trong 3 giai đoạn năm 2013-2015 và 2016-2020, 2021-2030 và kế hoạch tuyên truyền về Tuần lễ Quốc gia PCTT hàng năm (từ ngày 15-22/5).

Trên cơ sở đó, Ban Chỉ huy PCTT&TKCN các cấp và ngành chức năng đã triển khai thực hiện các hoạt động tuyên truyền, cổ động về chủ đề, mục đích, ý nghĩa hưởng ứng Tuần lễ Quốc gia PCTT (từ ngày 15-22/5), Ngày truyền thống PCTT (22/5) trên các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội, trang thông tin điện tử website; tuyên truyền, cổ động trực quan, trực tiếp tại cơ quan và cộng đồng; qua đó nhằm nâng cao tinh thần, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền các cấp và các tầng lớp Nhân dân trong công tác PCTT và sẵn sàng các phương án ứng phó với thiên tai.

Các hình thức tuyên truyền như: treo pano, băng rôn, tờ phướn tại trụ sở và trên một số tuyến đường; tổ chức tập huấn cộng tác viên tuyên truyền về PCTT cho giáo viên trong ngành giáo dục và tuyên truyền phòng chống đuối nước, dạy bơi cho học sinh trong nhà trường, nhất là trong dịp hè.

Theo báo cáo của Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh, trong năm 2024, toàn tỉnh đã tổ chức 4.612 cuộc truyền thông, tuyên truyền nâng cao nhận thức, hiểu biết về công tác PCTT đến với 70.221 người; chuyển tải nội dung dự báo, cảnh báo tình hình khí tượng thủy văn, thiên tai qua tin nhắn SMS đến 1.792 đầu số; phát trên sóng phát thanh và sóng truyền hình 531 tin, 212 bài về diễn biến khí tượng thủy văn, thiên tai.

Riêng, hưởng ứng Tuần lễ Quốc gia PCTT năm 2024 (từ ngày 15-22/5), đã có 13 pano, 71 băng ron, 332 phướn dọc được treo, 1.950 tờ bướm được cấp phát tuyên truyền về hạn hán, nắng nóng, lốc xoáy, sét và an toàn về điện trong mùa mưa bão; 2 lớp tập huấn về công tác PCTT được mở cho 101 giáo viên và 246 người tham dự; tổ chức 52 lớp dạy bơi, phòng chống đuối nước cho khoảng 1.560 trẻ em. Sở Thông tin và Truyền thông tổ chức hội thi trực tuyến “Tìm hiểu kiến thức về PCTT và biến đổi khí hậu” với 2.266 người tham dự…

Theo đánh giá của Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh, đến nay, toàn tỉnh đã có 100% cán bộ trực tiếp làm công tác PCTT được tập huấn nâng cao năng lực, trình độ về PCTT; 68 xã có nguy cơ cao xảy ra thiên tai xây dựng được kế hoạch PCTT, có hệ thống thông tin liên lạc và xây dựng được lực lượng nòng cốt có chuyên môn, nghiệp vụ về giảm nhẹ thiên tai và lực lượng để hướng dẫn và hỗ trợ nhân dân trong PCTT; 70% số dân tại 68 xã thuộc vùng thường xuyên bị thiên tai và và 30% các vùng còn lại được phổ biến kiến thức về PCTT; kiến thức phòng, tránh và giảm nhẹ thiên tai được lồng ghép vào chương trình đào tạo của trường học phổ thông và chương trình phát thanh-truyền hình của tỉnh; tỷ lệ dân ở những vùng có nguy cơ thiên tai cao được di dời theo quy hoạch được phê duyệt đạt 100%.

Kiện toàn lực lượng xung kích trong phòng chống thiên tai

Để ứng phó với thiên tai, đòi hỏi phải có lực lượng tại chỗ phản ứng nhanh, kịp thời xử lý các tình huống khẩn cấp trước khi có lực lượng bên ngoài hoặc lực lượng chuyên nghiệp tiếp cận. Thực tế những năm qua cho thấy, các đội xung kích PCTT cấp xã đã phát huy tốt vai trò “nồng cốt”, hỗ trợ tích cực cho chính quyền địa phương và người dân trong việc giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai.

Đội xung kích PCTT cấp xã ở tỉnh ta được thành lập từ năm 2019 theo hướng dẫn tại Quyết định số 08/QĐ-TWPCTT ngày 27/3/2020 của Ban Chỉ đạo Quốc gia về PCTT. Theo đó, Đội xung kích PCTT cấp xã do Chủ tịch UBND xã quyết định thành lập và được kiện toàn hàng năm. Đây là lực lượng tại chỗ tham gia xử lý giờ đầu, phối hợp với các cơ quan, đơn vị, tổ chức có liên quan trong hoạt động phòng ngừa, ứng phó và khắc phục hậu quả thiên tai trên địa bàn xã, thị trấn.

Theo báo cáo của Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh, đến cuối năm 2024, 100% xã, phường, thị trấn trong tỉnh đã thành lập Đội xung kích PCTT cấp xã với 9.604 thành viên, trong đó có 107 đội trưởng, 298 đội phó, 9.199 đội viên và 2.174 thành viên có thể huy động ứng phó, khắc phục hậu quả trong tình huống xảy ra thiên tai khẩn cấp. Lực lượng xung kích PCTT cấp xã có vai trò nòng cốt thực hiện phương châm “4 tại chỗ” ở cơ sở trong PCTT.

Thời gian qua, khi có thiên tai xảy ra, lực lượng này được huy động kịp thời, nhanh chóng có mặt ngay từ giờ đầu để hỗ trợ cứu hộ, cứu nạn, di dời dân đến nơi an toàn, dọn dẹp cây cối, nhà cửa bị gãy, sập, hư hỏng…Đặc biệt, lực lượng này đã hỗ trợ và triển khai sơ tán khẩn cấp người dân tại các khu vực xảy ra sạt lở, người bị mắc kẹt trong nhà bị sập, hỗ trợ cho người đi đường khi giao thông bị chia cắt bởi ngập lụt, sạt lở bờ sông và cứu, tìm kiếm người mất tích, cứu chữa kịp thời người bị thương; hỗ trợ sửa chữa nhà hư hỏng, dựng nhà tạm, nhanh chóng ổn định đời sống người dân bị ảnh hưởng do TT. Có thể nói, nhờ có hoạt động hiệu quả của các đội xung kích mà các thiệt hại về thiên tai đã được giảm đáng kể.

Trong những năm qua, công tác tổ chức, xây dựng và kiện toàn lực lượng, đầu tư phương tiện, trang thiết bị và nâng cao năng lực, chất lượng trong công tác PCTT cho Đội xung kích PCTT cấp xã được các cấp các ngành quan tâm. Việc đánh giá năng lực của cán bộ trực tiếp làm công tác PCTT ở cấp xã (trong đó có Đội xung kích PCTT) được quy định tại tiêu chí “thủy lợi và PCTT” trong Bộ tiêu chí xã nông thôn mới, xã nông thôn mới nâng cao, huyện nông thôn mới, huyện nông thôn mới nâng cao giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long.

Cụ thể, để được công nhận xã đạt tiêu chí phải đáp ứng 100% cán bộ trực tiếp làm công tác PCTT phải được tập huấn, nâng cao năng lực trong PCTT; 70% người dân thuộc vùng thường xuyên bị thiên tai được phổ biến kiến thức. Vì vậy, các xã xây dựng nông thôn mới rất quan tâm chỉ đạo thực hiện. Đến nay, hầu hết các xã trong tỉnh đều đạt tiêu chí này.

Thiên tai trong nước (trong đó có tỉnh Vĩnh Long) có xu thế diễn ra ngày càng cực đoan, khó lường. Để ứng phó tốt với các tình huống thiên tai xảy ra, nguồn nhân lực luôn là yếu tố then chốt. Vì vậy, trong thời gian tới cần tăng cường hỗ trợ kinh phí, phương tiện, trang thiết bị, chế độ, chính sách và thường xuyên tổ chức tập huấn, huấn luyện cho Đội xung kích PCTT cấp xã nhằm đáp ứng tốt khi có tình huống xảy ra ngay từ giờ đầu; từ đó từng bước tham gia phối hợp với lực lượng cấp trên ứng phó tốt hơn với những tình huống thiên tai khẩn cấp xảy ra có cấp độ lớn (bão mạnh, triều cường lịch sử).

Thành Thặng